Ένα από τα πλέον περίεργα χαρακτηριστικά, τα οποία έχω εντοπίσει στην Ελληνική νοοτροπία είναι η στάση της απέναντι σε μία… κατάρρευση. Όταν βεβαίως αναφέρομαι σε “κατάρρευση” δεν εννοώ μόνο ενός κτίσματος. Έχω στο μυαλό μου και την κατάσταση ενός ανθρώπου, μιας οικογένειας, ενός λαού ή έθνους (ή και κράτους). Συνεπώς αυτή μπορεί να αναφέρεται στην κοινωνία, την οικονομία, το γενικό αίσθημα ή ηθικό, οτιδήποτε.
Η γενική άποψη, η οποία συνοδεύει την κατάρρευση είναι η άποψη του τέλους· και κάπου εδώ, εάν το έχω εντοπίσει σωστά κρύβεται μία φοβερή αδυναμία. Ίσως και να είναι σωστό, αλλά όχι πάντα. Και γράφω όχι πάντα, διότι υπάρχουν προϋποθέσεις.
Προϋποθέσεις, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο δόμησης. Μην σας τρομάζει η χρήση τεχνικών όρων. Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις.
Χθες στην επιστροφή συνάντησα σε μία παράκαμψη ένα πέτρινο κτίριο, το οποίο είχε γκρεμιστεί μερικώς. Και μέσα στις σκέψεις μου, μου έκανε εντύπωση η ομορφιά αυτού του εγκαταλελειμμένου κτίσματος.
Εάν επρόκειτο για κτήριο από οπλισμένο σκυρόδεμα (beton) ή μία μεταλλική κατασκευή η εικόνα θα ήταν τραγική. Ενώ στην περίπτωση του πέτρινου είναι γλυκιά έως και νοσταλγική. Και συνάμα αισιόδοξη.
Έχετε δει υποθέτω γκρεμισμένα χαλάσματα κτιρίων από μπετόν. Μία σκέτη καταστροφή. Καμία συνέπεια καμία λογική. Ενώ εδώ σε αυτό το πέτρινο υπάρχει χάρη.
Αυτό οφείλεται σε ένα και μόνο γεγονός. Στο δεδομένο πως το πέτρινο χτίζεται κομμάτι-κομμάτι, πέτρα-πέτρα και μάλιστα πελεκητή πέτρα-πέτρα ενώ στο κτίσμα από μπετόν το υλικό χύνεται μέσα στο καλούπι. Το κτίριο από μπετόν ίσως καταρρέει πιο δύσκολα. Αλλά η κατάρρευση του είναι ολική. Διαλύεται.
Το πέτρινο ωστόσο καταρρέει μερικώς. Διότι η μία πέτρα σχετίζεται με την διπλανή της και με την υποστήριξη των σενάζ αυτό-συγκρατείται.
Ακριβώς εδώ είναι κρυμμένη η ουσία. Οι μονολιθικές και άκαμπτες απόψεις (ιδέες) όταν έλθει η στιγμή να δοκιμασθούν, εάν δεν αντέξουν διαλύονται ολοσχερώς και με καταστροφικό τρόπο. Ενώ οι δομημένες (πελεκημένες) απόψεις διαλύονται κομμάτι-κομμάτι. Και ενώ στην πρώτη περίπτωση απομένουν μόνο μπάζα για πέταμα στο πέτρινο το ίδιο υλικό (η πέτρα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πάλι.
Η μία κατάρρευση οδηγεί οπωσδήποτε σε ανακατασκευή. Η άλλη σε επαναπροσδιορισμό υφισταμένου (χωρίς να αποκλείεται φυσικά και το εντελώς νέο). Αλλά είναι δική σου επιλογή, όχι εξαναγκαστική.
Δεν θα επεκταθώ σε συλλογισμούς του τύπου “φτιάξτο τόσο γερό, ώστε να μην καταρρεύσει ποτέ”, διότι αυτό αντίκειται στην φύση, θα εστιάσω για να το συνδέσω με την αρχική μου πρόταση, πως η κατάρρευση πάντα μα πάντα είναι και μία καινούργια αρχή.
Κι όπως κάποτε άκουσα μια ιστορία, μίας γιαγιάς, η οποία ρωτήθηκε από έναν δημοσιογράφο, σχετικά με μία ναζιστική θηριωδία :
-“Γιαγιά τι κάνατε όταν οι Γερμανοί έκαψαν και κατέστρεψαν το χωριό;”,
αυτή εντελώς φυσικά απάντησε:
-“Τι να κάνουμε παιδάκι μου, πήγαμε παραπέρα και χτίσαμε καινούργιο!”
